بررسی صفر تا صد بذر گندم پیشگام
بذر گندم پیشگام به عنوان یک رقم جدید و پیشرفته، طراحی شده است تا در شرایط متنوع آبیاری، از جمله شرایط آبیاری معمول و کم آبیاری، عملکرد بهینهای ارائه دهد. این رقم که به واسطه دورگگیری بین دو بذر گندم چینی و ایرانی در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه توسعه یافته است، با هدف ایجاد مقاومت به بیماریهای زنگ و تحمل نسبی به کمآبیاری آخر فصل به عمل آمده است.
ویژگیهای مهم بذر گندم پیشگام
با توجه به محدودیتهای منابع آب در کشور و نیاز به ارقام گندم که قادر به رشد در شرایط آبیاری محدود باشند، گندم پیشگام به عنوان یک راه حل مؤثر مطرح میشود. در مناطق سرد و خشک، کشاورزان معمولاً با مشکل کمبود آب در فصل بهار مواجه هستند و به همین دلیل آبیاری آخر فصل را قطع میکنند. این موضوع موجب کاهش عملکرد ارقام گندم که نیازمند آبیاری مکرر هستند، میشود. ویژگیهای مهم این بذر شامل موارد زیر است:
- مقاومت به بیماریها: گندم پیشگام دارای مقاومت بالا نسبت به بیماریهای زنگ، از جمله زنگ زرد است. این ویژگی به کاهش خسارات ناشی از این بیماریها و افزایش سلامت محصول کمک میکند.
- تحمل به کمآبیاری: این رقم به طور خاص برای تحمل شرایط کمآبیاری آخر فصل بهینه شده است. به این ترتیب، حتی در شرایطی که آب به اندازه کافی در دسترس نیست، قادر به تولید عملکرد مناسبی است.
- عملکرد بالا در شرایط مختلف آبیاری: گندم پیشگام در شرایط آبیاری معمولی دارای متوسط عملکرد 8.738 تن در هکتار و در شرایط آبیاری محدود (با قطع آبیاری در مرحله شکم خوشهای) عملکردی معادل 5.146 تن در هکتار دارد. این ویژگی نشاندهنده تطبیقپذیری و کارایی بالای این رقم در شرایط مختلف آبیاری است.
- مقاومت به سرما: بذر گندم پیشگام نسبت به انجماد و سرمای شدید مقاومتر از بسیاری از ارقام دیگر است که این ویژگی آن را برای کشت در مناطق سردسیر مناسب میسازد.
- پایداری در برابر خوابیدگی: این رقم به دلیل مقاومت در برابر خوابیدگی، به ویژه در سیستمهای آبیاری بارانی، در مقایسه با دیگر ارقام، برتری دارد و باعث کاهش آسیبهای ناشی از خوابیدگی و افزایش بهرهوری میشود.
این ویژگیها موجب شدهاند که گندم پیشگام به عنوان یک گزینه مناسب برای کشت در مناطق سردسیر و مناطق با محدودیت آبیاری شناخته شود.
بذر گندم پیشگام برای استفاده در کدام مناطق ایران مناسب است؟
گندم پیشگام به دلیل تحمل بالای خود نسبت به سرما و مقاومت در برابر بیماریها، به ویژه در سیستمهای آبیاری بارانی، برای کشت در استانهای سردسیر و مناطقی با محدودیت آبیاری آخر فصل توصیه میشود. این ویژگیها به گندم پیشگام قابلیتهای منحصربهفردی در تأمین نیازهای کشاورزان و افزایش بهرهوری در شرایط متنوع محیطی میبخشد.
این رقم به ویژه برای استانهایی مانند همدان، اردبیل، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی که با شرایط سرمایی شدید و کمبود منابع آب مواجه هستند، توصیه میشود. گندم پیشگام توانسته است با عملکرد مطلوب در شرایط آبیاری محدود و همچنین در شرایط آبیاری معمولی، نیازهای کشاورزان این مناطق را به خوبی برآورده کند.
نحوه عملکرد بذر گندم پیشگام
بذر پیشگام به طور خاص برای عملکرد بهینه در شرایط متنوع آبیاری طراحی شده است. در شرایط آبیاری معمولی، این رقم قادر به ارائه عملکرد بالایی است، به طوری که در ایستگاههای مختلف، مانند کرج و همدان، به رکوردهایی تا 10.065 تن در هکتار و 9.230 تن در هکتار دست یافته است. این عملکرد بالا نشاندهنده توانایی گندم پیشگام در استفاده بهینه از منابع آب و شرایط ایدهآل رشد است.
در شرایط کمآبیاری، بذر گندم پیشگام همچنان توانایی خوبی در تولید محصول نشان میدهد. به ویژه، با قطع آبیاری در مرحله شکم خوشهای، این رقم قادر به تولید حدود 5.146 تن در هکتار دانه است و در برخی مناطق تا 8.200 تن در هکتار نیز ثبت شده است. این ویژگی به گندم پیشگام این امکان را میدهد که تحت شرایط محدود آب نیز عملکرد مناسبی داشته باشد و کاهش عملکرد را به حداقل برساند.
در نهایت اینگونه میتوان گفت که نحوه عملکرد گندم پیشگام در شرایط آبیاری معمولی و محدود، همراه با مقاومت به بیماریها و تحمل به سرمای شدید، آن را به یک انتخاب مناسب برای کشاورزی در مناطق با شرایط متنوع آب و هوایی تبدیل میکند. این رقم به دلیل تطبیقپذیری بالا و بهرهوری مناسب در شرایط مختلف، یک گزینه مؤثر برای افزایش تولید گندم در مناطق سردسیر و با محدودیتهای آبیاری است.
بذر گندم پیشگام چگونه ایجاد شد؟
بذر پیشگام با هدف بهبود عملکرد در شرایط آبیاری محدود و مقاوم بودن به بیماریهای خاص تولید شده است. این رقم از ترکیب دو گونه مختلف، یعنی رقم چینی 90-Zhong 87 و رقم برکت، به وجود آمده است. این ترکیب از طریق دورگگیری در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه انجام شده است. هدف اصلی از این عمل، انتقال ویژگیهای مطلوب از هر دو رقم والد، بهویژه مقاومت به بیماری زنگ و تحمل به شرایط کمآبیاری، به نسل جدید گندم بود.
مراحل انتخاب و ارزیابی این رقم در ایستگاههای مختلف تحقیقاتی در مناطق مختلف ایران، از جمله کرج، اردبیل، همدان، زنجان، میاندوآب، مشهد و تبریز، انجام شد. در این فرآیند، عملکرد رقم پیشگام در شرایط مختلف آبیاری مورد بررسی قرار گرفت تا بتواند در شرایط واقعی کشاورزی کشور به خوبی عمل کند.
نتیجه نهایی این پروژه اصلاح نژاد، بذر گندم پیشگام را به عنوان یک گزینه مؤثر برای کشت در مناطق با شرایط مختلف آبیاری معرفی کرده است. این رقم به دلیل ویژگیهای خاصش، از جمله مقاومت به بیماریها و تحمل بالا به سرما و کمآبیاری، بهویژه در مناطق سردسیر و با محدودیتهای آبیاری آخر فصل، به کشاورزان توصیه میشود.
نحوه و زمان کشت بذر گندم پیشگام
برای کشت گندم پیشگام، رعایت زمان مناسب و نحوه صحیح کشت اهمیت زیادی دارد تا به بهترین نتیجه برسید. در مناطق سردسیر، بهترین زمان برای کشت گندم پیشگام، اوایل پاییز است. این زمان معمولا از اواخر شهریور تا اوایل مهرماه است. کشت پاییزه به گیاه این فرصت را میدهد که قبل از شروع سرما رشد کند و سیستم ریشهای قویتری داشته باشد. همچنین کشت پاییزه به گندم این امکان را میدهد که در فصل بهار به سرعت رشد کند و در مراحل ابتدایی فصل رشد از شرایط مناسب برخوردار شود.
در مناطق با زمستانهای ملایم یا در شرایطی که امکان کشت پاییزه وجود ندارد، میتوان در اوایل بهار بذر پیشگام را کاشت. این زمان به گیاه اجازه میدهد تا از دماهای مناسب بهاری بهره برده به بهترین حالت رشد نماید.
قبل از کاشت، زمین باید به عمق مناسب (۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر) شخم زده شود. این کار به بهبود ساختار خاک و تسهیل در جذب آب و مواد مغذی کمک میکند. پس از شخم زدن، سطح زمین باید صاف و هموار شود تا شرایط مناسبی برای کاشت بذر فراهم گردد. بذرها باید به عمق ۵ تا ۷ سانتیمتر در خاک کاشته شوند. عمق مناسب به نوع خاک و شرایط محیطی بستگی دارد. در خاکهای سبک و شنی عمق بیشتر و در خاکهای سنگینتر عمق کمتر لازم است.
فاصله بین ردیفها معمولاً ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر و فاصله بین بذر گندم پیشگام در ردیف حدود ۲ تا ۵ سانتیمتر است. این فاصلهها باید متناسب با نوع خاک و مدیریت زراعی تنظیم شوند. قبل از کشت، علفهای هرز باید کنترل شوند و در طول رشد نیز باید نظارت کافی بر وضعیت علفهای هرز انجام شود. نظارت بر آفات و استفاده از روشهای پیشگیرانه و درمانی، به حفظ سلامت گیاه و افزایش عملکرد کمک میکند.
نحوه آبیاری بذر گندم پیشگام
همانگونه که تا اینجای مطلب گفته شد، گندم پیشگام به دلیل ویژگیهای خاص خود در زمینه مقاومت به کمآبیاری و تحمل به شرایط سرد، برای کشت در شرایط آبیاری مختلف مناسب است. نحوه آبیاری و کشت این بذر به شرح زیر است:
- آبیاری معمولی:
در شرایط آبیاری معمولی، گندم پیشگام میتواند با استفاده از آبیاری به روشهای متداول مانند آبیاری سطحی، تحت فشار یا قطرهای رشد بهینهای داشته باشد. در این روشها، آبیاری باید به طور منظم و بر اساس نیاز گیاه انجام شود تا رطوبت خاک به میزان کافی برای رشد و توسعه گیاه تامین گردد. برای رسیدن به عملکرد بالا، توصیه میشود که آب به میزان کافی و با فاصلههای زمانی مناسب به مزرعه داده شود تا از خشکی و کمبود آب جلوگیری شود.
- آبیاری محدود:
گندم پیشگام به طور ویژه برای شرایط کمآبیاری طراحی شده است. در این روش که به طور معمول در مناطق با منابع آبی محدود استفاده میشود، کشاورزان میتوانند به ویژه در مراحل پایانی رشد گیاه، مثل مرحله شکم خوشهای آبیاری را محدود کنند. در این شرایط، به دلیل تحمل بالای این رقم به کمآبیاری، گیاه قادر است بدون کاهش زیاد عملکرد، به رشد خود ادامه دهد. در شرایط قطع آبیاری، حدود 7 تا 10 روز پس از مرحله گردهافشانی، باید توجه خاصی به وضعیت گیاه و خاک داشته باشید تا از افت عملکرد جلوگیری شود.
دقت داشته باشید که در مرحله شکم خوشهای بذر گندم پیشگام، زمانی که دانهها در حال تشکیل هستند، نیاز به آب بیشتری وجود دارد. قطع آبیاری در این مرحله میتواند بر عملکرد نهایی محصول تأثیر بگذارد. بنابراین، در شرایط کمآبیاری، باید برنامه آبیاری با دقت تنظیم شده و از قطع ناگهانی آب در این مرحله اجتناب شود. در نزدیکی زمان برداشت، نیاز به آبیاری کاهش مییابد.
