فرق گندم دیم با آبی چیست ؟
با افزایش جمعیت در جهان و بیم کاهش مواد غذایی، توجه به کاشت گندم که نقش بسیار مهمی در تامین چرخه مواد غذایی انسان دارد، گسترش بسیاری پیدا کرده است. از آنجا که کاشت گندم، آب بسیار کمی نیاز دارد و حتی در مناطق گرمسیری می‌توان این محصول کشاورزی را برداشت کرد، تاکنون روش‌های مختلفی برای پرورش این محصول پرمصرف کشاورزی به وجود آمده است. در همین راستا قصد داریم در این مقاله به بررسی کاشت دیمی و آبی گندم و بیان فرق گندم دیم با آبی بپردازیم.
کاشت گندم در ایران
گندم گیاهی پرسود در بین محصولات کشاورزی به حساب می‌آید. در واقع سهولت در کاشت، عدم پیچیدگی و نیاز به شرایط خاص برای برداشت آن از مهم‌ترین دلایل استفاده از این محصول کشاورزی محسوب می‌شوند. با وجود این فراهم آوردن شرایط مناسب کاشت گندم، در پرورش آن اهمیت زیادی دارد.
در واقع باید شرایطی مانند زهکشی زمین، بستر مناسب کشت، رطوبت، نور و باد آماده باشد تا بتوان محصولی با کیفیت را تولید نمود. علاوه بر آن نوع بذر انتخابی نیز در تعیین مرغوبیت محصول به وجود آمده تاثیر مستقیمی دارد.
از طرفی باید بدانید روش‌های مختلف کاشت گندم از مرحله کاشت تا برداشت که به صورت دیم یا آبی انجام می‌شود، شرایط مخصوص به خود را دارند. پس آشنایی با تفاوت‌های روش کاشت گندم، برای انتخاب بهترین گزینه پرورش آن از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
فرق گندم دیم با آبی و روش انجام آنها
گندم از مهم‌ترین و پرخاصیت‌ترین غلات کشاورزی محسوب می‌شود و یکی از پرکاربردترین روش‌های پرورش آن، کشت گیاه به صورت دیمی است. با توجه به اینکه در کشت دیم گندم، هیچ‌گونه آبیاری صورت نمی‌پذیرد و آب مورد نیاز، برای رشد گیاه از طریق آب باران تامین می‌شود، این روش تولید گندم از محبوبیت بسیار زیادی بین کشاورزان برخوردار است. البته توجه به شرایط مناسب زمین، انتخاب کود مناسب و شرایط آبوهوایی برای رشد گیاه اهمیت بسیار زیادی دارد و باید به آن توجه ویژه‌ای شود.
در مقابل کشت آبی گندم روش مدرن پرورش این محصول کشاورزی به حساب می‌آید و در اجرای آن به جای استفاده از آب باران، روش‌های جدید آبیاری زمین به کار گرفته می‌شود. در خصوص فرق گندم دیم با آبی باید بدانید روش کشت آبی گندم مزایای بسیار زیادی دارد و استفاده از آن باعث کاهش مصرف آب، کاهش استفاده از کودهای شیمیایی و افزایش بهره‌برداری فرایند تولید خواهد شد.
در این روش باید زمین کشاورزی طی فرایندی مستقیماً توسط نوارهای تیپ آبیاری شده و کاشت بذر گندم بین دو ردیفی که برای آبیاری در نظر گرفته شده انجام می‌شود. در واقع این روش به کمک پیشروی جبهه رطوبتی بین خطوط بذر پاشی صورت می‌پذیرد.
همچنین لازم به ذکر است که گندم آبی با روش‌های مختلفی اجرا می‌شود که روش خطی بهترین متد انجام آن به حساب می‌آید. به‌طور‌کلی توجه به اصول انجام هر کدام از این روش‌ها و رعایت جزئیات خاص و حساسیت‌هایی که در کاشت آنها وجود دارد، برای تولید گیاهی با کیفیت از اهمیت بالایی برخوردار است.
شناخت تفاوت اقلیم زراعت دیمی گندم و آبی در ایران
زراعت دیمی گندم به بارش باران بستگی دارد. بنابراین شرایط جغرافیایی، تاثیر مستقیمی بر میزان و کیفیت گندم تولید شده به این روش دارد. باید بدانید کشور ایران از لحاظ شرایط اقلیمی پرورش دیمی گندم، به سه اقلیم سرد، معتدل و گرم تقسیم می‌شود.
به‌طوری‌که در این سه منطقه جغرافیایی میزان بارش سالیانه باران در برخی جاها کم و در قسمت‌هایی بسیار زیاد است. در مقابل مناطق مختلف ایران از نظر مناسب بودن برای کشت آبی گندم به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند.
- اقلیم گرم و خشک جنوب: این اقلیم تابستان‌های گرم و طولانی و زمستان‌هایی ملایم دارد. علاوه بر آن دوره بهار کوتاهی داشته و به سرعت وارد تابستان‌های گرم و طاقت فرسا می‌شود. بنابراین میزان بارش باران در این اقلیم بسیار کم خواهد بود.
- اقلیم گرم و مرطوب سواحل خزر: این اقلیم خاکی حاصل‌خیز داشته و میانگین بارش بالایی دارد. به همین دلیل تیپ بهاره گندم در این اقلیم بیشتر رشد می‌کند. همین مسئله نشان‌دهنده فرق گندم دیم با آبی در تعیین اقلیم‌های مختلف کاشت آنها خواهد بود.
- اقلیم معتدل فلات مرکزی: آب‌وهوای کویر به این گونه است که روزهای بسیار گرم و شب‌های بسیار سردی دارد. بنابراین تفاوت دمای شبانه‌روز و کاهش میزان بارش سالیانه باران سبب گردیده، بهترین روش تولید گندم در این اقلیم روش کاشت آبی محسوب شود.
- اقلیم سرد کوهستانی: در مناطق کوهستانی میانگین بارش باران در مناطق مختلف متفاوت است. همچنین سرمای بسیار زیاد هوا باعث می‌شود که فقط نوع خاصی از گندم‌ها که در برابر سرما مقاوم هستند در این اقلیم رشد کنند.
فرق گندم دیم با آبی و زمان کاشت آنها
یکی دیگر از تفاوت‌های کاشت گندم به صورت دیمی و آبی، زمان مناسب اجرای هر کدام از این روش‌ها است. در همین راستا باید بدانید که انتخاب زمان مناسب کاشت گندم دیمی، متناسب با شرایط آبوهوایی اقلیم و میزان بارندگی منطقه تعیین می‌شود. به طورکلی دمای فیزیولوژیک گندم ۴ درجه سانتی‌گراد است.
بنابراین اگر دمای خاک کمتر از ۴ درجه باشد، رشد گیاه متوقف می‌شود. به همین دلیل باید پیش از کاشت گندم به صورت دیمی، اطلاعات کافی نسبت به شرایط دقیق آبوهوایی منطقه مورد نظر کسب نمایید تا بتوانید محصولی با کیفیت را پرورش دهید.
در خصوص کاشت گندم آبی باید بدانید که برای اجرای این روش، فصل پاییز را انتخاب می‌کنند. ولی ملاک تعیین زمان دقیق کاشت گندم آبی، صرف نظر از واکنش گیاه به طول روز، صفات ژنتیکی و رقم بذر گندم انتخاب شده توجه به دمای محیط اقلیم‌های مختلف است.
به طور مثال در مناطق سردسیر کاشت گندم در نیمه اول مهرماه انجام می‌شود. ولی در مناطق معتدل و گرمسیر، کاشت گندم را می‌توان تا اواخر آبان ماه انجام داد.
در خصوص فرق گندم دیم با آبی لازم است بدانید در کاشت گندم آبی، تغییرات دمایی بر میانگین رشد گندم، سرعت جوانه زنی و سبز شدن گیاه تاثیر بسیار زیادی دارد. معمولاً گندم آبی در دمای بین ۴ تا ۳۷ درجه سانتی‌گراد رشد می‌کند. ولی دمای مطلوب رشد گیاه ۲۰ درجه سانتی‌گراد است. پس هر چقدر که کاشت گندم با تاخیر انجام شود، امکان دارد مرحله جوانه زنی به درستی پیش نرود و کاهش دمای خاک، جوانه‌ها را در معرض بیماری‌های قارچی قرار دهد.
زمان برداشت گندم‌های دیمی و آبی
بهترین زمان برای برداشت گندم دیمی و آبی متناسب با زمان کاشت گندم و شرایط آبوهوایی منطقه جغرافیایی تعیین می‌شود. ولی به طورکلی وقتی که دانه گندم کاملا سفت شده و رطوبت خود را از دست داده باشد، زمان مناسبی برای برداشت آن است. در واقع باید در لحظه برداشت، فقط ۱۲ تا ۱۴ درصد از رطوبت دانه گندم باقی مانده باشد.
تفاوت بستر کاشت گندم‌های دیمی و آبی
هنگام کاشت گندم دیمی باید بستر خاک را برای رشد گیاه فراهم کنید. یعنی باید تمامی علف‌های هرز از سطح زمین جمع‌آوری شده تا زمین شرایط مناسب و مطلوبی را برای رویش گیاهان جدید داشته باشد. البته هنگام آماده کردن زمین برای کشت دیمی گندم، نیاز به ابزار و ماشین‌آلات خاصی نخواهید داشت.
در واقع یکی از مهم‌ترین مزایای کاشت دیمی نسبت به کاشت آبی گندم، کم هزینه بودن این روش است. به همین دلیل اکثر کشاورزان برای پرورش گندم، این روش کاشت را انتخاب می‌کنند. همچنین معمولا برای آماده‌سازی زمین در کاشت دیمی گندم، از گاوآهن استفاده می‌شود.
باید بدانید با این روش، هم استهلاک ماشین‌آلات کشاورزی پایین می‌آید، هم خاک به اندازه کافی سبک شده و رطوبت آن برای کاشت گیاه حفظ می‌گردد.
اما آماده کردن زمین برای کاشت آبی شرایط ویژه‌تری دارد. همین مسئله فرق گندم دیم با آبی را نشان می‌دهد. در این روش باید زمین از هر گونه گیاه و علف هرز پاکسازی شود. مرحله خاکورزی حفاظتی به کمک بقایای کشت سال قبل و تبدیل آن به کود گیاهی، مرحله دیگری برای آماده‌سازی زمین در کشاورزی آبی محسوب می‌شود.
در مرحله بعد باید زمین کشاورزی به صورت ردیف‌کاری و خطی‌کاری، بی‌خاک‌ورزی یا خاک ورزی در شکاف شود. پس از آن آماده کردن بستر خاک و استفاده از کودهای مناسب برای رشد‌ونمو گیاه، مرحله دیگری برای آماده‌سازی بستر کاشت گیاه محسوب می‌شود.
در مرحله بعد باید زمین توسط گاوآهن برگرداندن، تا عمق ۱۸ سانتی‌متر شخم زده شود تا شرایط مطلوب کاشت دانه‌ها در عمق ۲ تا ۵ سانتی‌متری فراهم شود. تصحیح خاک، هرس کردن زمین و قرار دادن نوارهای تیپ برای آبیاری مراحل دیگری هستند که باید در کاشت آبی گندم اجرا شوند.
کود دهی کشت دیمی و آبی چه تفاوتی دارد؟
گندم برای رشد مناسب به تغذیه اصولی نیاز دارد. اما شرایط کود دهی خاک در کشت دیمی و آبی گندم با هم متفاوت است. به طور مثال برای آماده کردن شرایط مناسب رشد گیاه در کشت دیمی از کودهای شیمیایی استفاده می‌کنند. همچنین انتخاب کود مناسب در این روش کاشت گندم، متناسب با میزان بارش باران منطقه تعیین می‌شود.
اما کود دهی در کاشت آبی گندم، شرایط خاص‌تری دارد. برای این منظور پیش از هر اقدامی، خاک محل کاشت گیاه را آزمایش کرده و متناسب با نیاز خاک از کودهای پایه استفاده می‌کنند. در این روش معمولاً کودهای فسفر دار و کودهای پتاسه را قبل از کاشت گندم و کودهای نیتروژن‌دار را در زمان کاشت گیاه به خاک اضافه خواهند کرد.
سخن پایانی
کاشت گندم در ایران قدمت چندین ساله دارد و با توجه به اقلیم‌های مختلف، روش‌های متفاوت دیمی و آبی برای رشد و پرورش آن انتخاب می‌شود. در خصوص فرق گندم دیم با آبی باید بدانید که روش دیمی با توجه به میزان بارندگی و شرایط آبوهوایی منطقه در نظر گرفته شده برای کاشت گندم انجام می‌شود. اما کاشت آبی، روش اصولی‌تری است که با توجه به شرایط محیط، در تمامی اقلیم‌های آب‌هوایی اجرا می‌گردد.
